Εθνικισμός στους Μεσαίους Χρόνους
Η ύπαρξη εθνικισμού στους Μεσαίους Χρόνους (στην Ευρώπη κυρίως) είναι μια άποψη πολλών μελετητών του εθνικισμού. Αυτή η θεωρία διαφέρει από τη μοντερνική (modernism), που προτείνει ότι ο εθνικισμός είναι ένα πρόσφατο κοινωνικό φαινόμενο (κυρίως μετά τα τέλη του 18ου αιώνα), που για την ύπαρξή του χρειάζεται τις κοινωνικοοικονομικές δομές της σύγχρονης κοινωνίας.[2][3]
Δυτική και Βόρεια Ευρώπη[επεξεργασία]
Οι θεωρίες του εθνικισμού στο Μεσαίωνα μπορεί να ανήκουν στις γενικότερες κατηγορίες του εθνοσυμβολισμού και αρχεγονισμού. Μεταξύ των συγγραφέων που πιστεύουν ότι η προέλευση των εθνών βρίσκεται στο Μεσαίωνα είναι ο Adrian Hastings (Άντριαν Χέιστινγκς).[4] Θεμελιώδες έργο του Hastings είναι το "The Construction of Nationhood: Ethnicity, Religion and Nationalism" (1997), βασισμένο σε σειρά διαλέξεων που δόθηκαν το 1996 στο Queen's University του Μπέλφαστ. Σ' αυτό αντικρούεται η μοντερνιστική θεωρία των E. Hobsbawm, E. Gellner, J. Breuilly και B. Anderson και προτείνεται ότι έθνη υπήρχαν στην Ευρώπη πολύ πριν τον 18ο αιώνα. Η Αγγλία θεωρείται το παλαιότερο παράδειγμα ώριμου έθνους, και η ανάπτυξη των εθνών συνδέεται στενά με τη χριστιανική Εκκλησία και τη διάδοση των γραπτών λαϊκών γλωσσών στις υπάρχουσες εθνικές ομάδες.[5] Επίσης ο Philip Schwyzer εντοπίζει την έναρξη του εθνικισμού και της εθνικής συνείδησης μερικών ευρωπαϊκών εθνών στον 16ο αιώνα.[6] Ο ίδιος θεωρεί ότι ο βρετανικός εθνικισμός φαίνεται να υπήρχε στην εποχή των Τυδώρ και διακρίνεται σε ορισμένα έργα του Σαίξπηρ (16ος αι.).[7] Την ύπαρξη του εθνικισμού στην Αγγλία του 16ου αιώνα υποστηρίζει και η Λία Γκρήνφελντ (2019). Την εποχή αυτή η παλαιά αυτο-αντίληψη της Αγγλίας σαν κοινωνική ιεραρχία αντικαταστάθηκε από την εικόνα "του έθνους", που αποτελείται από έναν ενιαίο αγγλικό λαό. Κατά την Greenfeld, οι έννοιες της κοινωνικής ισότητας διαδόθηκαν σε όλο τον κόσμο στους επόμενους αιώνες. Τα αίτια της εμφάνισης του αγγλικού εθνικισμού, δηλαδή η ταύτιση του έθνους με το λαό, οφείλονται σε κοινωνικές αλλαγές που έγιναν λόγω του Πολέμου των Ρόδων (1455-87).[8][9]
Για πολλούς από τους μη-μοντερνιστές τα έθνη προέκυψαν από την ιουδαιο-χριστιανική παράδοση. Ο John A. Armstrong είναι από τους πρώτους σύγχρονους μελετητές που υποστήριξαν ότι τα έθνη έχουν προ-μοντέρνες ρίζες και ότι ο σχηματισμός τους βοηθήθηκε από θρησκευτικούς θεσμούς - ιδιαίτερα χριστιανικούς - σε τοπικό επίπεδο. Μετέπειτα αντι-μοντερνικές μελέτες επί του εθνικισμού από τους Άντριαν Άστινγξ (A. Hastings), A. Smith και Στήβεν Γκρόσμπυ (S. Grosby) κινήθηκαν σε παρόμοιες με τον Armstrong απόψεις. Ο πρώτος εντοπίζει τον εθνικισμό στους Μεσαίους Χρόνους, δίνοντας έμφαση στη γλώσσα, και θεωρώντας την αντίθεση του Χριστιανισμού με το Ισλάμ κρίσιμο παράγοντα για το σχηματισμό του εθνικισμού. Ο Hastings θεωρεί σημαντικό παράγοντα εθνογένεσης στη Δυτ. Ευρώπη την πεποίθηση των λαών ότι ήταν οι εκλεκτοί του Θεού σύμφωνα με το ισραηλιτικό μοντέλο, κάτι που ενισχύθηκε με την αντιπαράθεση μεταξύ Καθολικισμού και Προτεσταντισμού.[10]
Ο καθηγητής ιστορίας Αζάρ Γκατ (Azar Gat) (ο οποίος υποστηρίζει ότι το εβραϊκό έθνος υπήρχε ήδη από την αρχαιότητα) πιστεύει ότι οι εθνικές κοινότητες δεν γεννήθηκαν από τη βιομηχανία της τυπογραφίας (όπως υποστηρίζουν οι μοντερνιστές) αλλά από τον προφορικό λόγο και μέσω των θρησκευτικών τελετουργιών. Κατά την άποψή του οι θρησκείες διέδωσαν τις εθνικές ιδέες και ήταν οργανωμένες σε εθνική βάση. Αυτό ήταν εμφανές στο διαχωρισμό των προτεσταντικών, των καθολικών και των ορθόδοξων εκκλησιών.[11] Ο Gat δεν συμφωνεί με τη μοντερνιστική άποψη ότι οι προ-μοντέρνες αυτοκρατορίες ήταν δομές όπου εξουσίαζε μια ελίτ που αδιαφορούσε για την εθνική σύνθεση των υπηκόων της. Στην πραγματικότητα, οι αυτοκρατορίες ήταν πράγματι δομές εξουσίας κάποιων ελίτ, αλλά ταυτόχρονα, σχεδόν όλες βασίζονταν σε κάποιον κυρίαρχο εθνικό πυρήνα. Εκείνο που συνέβαινε είναι ότι οι περισσότερες εθνικές κοινότητες ήταν πολύ μικρές και αδύναμες ώστε να αποκτήσουν ένα δικό τους εθνικά ανεξάρτητο κράτος.[12]
Κατά τον ιστορικό Caspar Hirschi, ο γερμανικός εθνικισμός έχει τις ρίζες του στον ρωμαϊκό ιμπεριαλισμό, και εμφανίζεται από τον 15ο αιώνα. [13][14] Ο Καθολικός ιερωμένος και ιστορικός Hadrian Hastings (1929 – 2001) υποστήριξε ότι εκείνο που επέτρεψε την εμφάνιση του εθνικισμού ήταν η εξάπλωση της ικανότητας γραφής και ανάγνωσης, εντοπίζοντας έτσι την εμφάνιση του εθνικισμού στο Μεσαίωνα. Άλλοι μελετητές, όπως οι Doron Mendels, Steven Grosby και Aviel Roshwald, υποστηρίζουν την άνοδο ενός είδους εθνικισμού μεταξύ των αρχαίων Εβραίων. Το ίδιο υποστηρίζει και ο Goodblatt, δείχνοντας ότι ο εβραϊκός εθνικισμός εμφανίζεται στην αυτο-περιγραφή των Εβραίων της περιόδου του Δεύτερου Ναού (5ος - 1ος αι. πΧ). [15]
Ανατολική Ευρώπη, Βυζάντιο, Σλάβοι, Έλληνες[επεξεργασία]
O Δημήτριος Ομπολένσκυ θεωρεί ότι οι Ρώσοι και οι περισσότερες σλαβικές εθνότητες της Ανατολικής Ευρώπης είχαν εθνικισμό και εθνική συνείδηση κατά τους Μεσαίους Χρόνους. Ο εθνικισμός αυτός κινητοποιήθηκε από τη δυσφορία τους έναντι του ιμπεριαλισμού των Βυζαντινών, ειδικά σε εκκλησιαστικά θέματα, όπως ο διορισμός επισκόπων από το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως. Από μια θετική άποψη, το Πατριαρχείο βοήθησε τη δημιουργία εθνικών συνειδήσεων ιδρύοντας εκκλησιαστικές περιφέρειες σε περιοχές Σλάβων, όπως στη Ρουμανία όπου ιδρύθηκαν οι Μητροπόλεις Βλαχίας το 1359 και Μολδαβίας το 1401. Το Πατριαρχείο κατά καιρούς έκανε τέτοιες παραχωρήσεις και σε άλλους σλαβικούς χριστιανικούς πληθυσμούς, όπως με την παραχώρηση αυτονομίας στις Εκκλησίες της Βουλγαρίας και της Σερβίας, ή την υποχρέωση να είναι Ρώσος ο Μητροπολίτης Κιέβου. [18]
Μερικοί μελετητές θεωρούν ότι οι ρίζες του νεοελληνικού εθνικισμού βρίσκονται στους Μεσαίους Χρόνους, και ειδικότερα μεταξύ του 13ου και τα μέσα του 15ου αιώνα. Πιστεύεται ότι το γεγονός που οδήγησε στην ανάπτυξη της νεοελληνικής εθνικής συνείδησης ήταν η σύγκρουση με τους Δυτικούς Σταυροφόρους και η Φραγκοκρατία. Κατά την άποψη αυτή, ο σύγχρονος ελληνικός εθνικισμός ανατέλλει μετά την κατάκτηση της Κωνσταντινούπολης το 1204 και τη δημιουργία των Δεσποτάτων που διαδέχθηκαν τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία, ειδικά στην Ήπειρο και τη Νίκαια, και το Δεσποτάτο του Μορέως τον 14ο και 16ο αιώνα. Την εποχή αυτή αναβίωσε ο όρος «Έλληνας» παράλληλα με το «Ρωμαίος», αφού προηγουμένως είχε απαξιωθεί ως συνώνυμο του «παγανιστής». Ο S. Xydis χρησιμοποιεί τον όρο πρωτο-εθνικισμός για το φαινόμενο αυτό στο ύστερο Βυζάντιο.[19][20] O John A. Armstrong (1922–2010) αναφέρεται σε έναν "πρόωρο εθνικισμό" αυτής της περιόδου, βασιζόμενου σε μια αίσθηση εκλογής και προστασίας από το Θεό σε μια εποχή με αντιξοότητες. Σαν "αληθινός Ισραήλ", η Ορθόδοξη Εκκλησία και η κοινότητα απολάμβαναν την εύνοια του Θεού, ενώ ιερωμένοι και λαός αγωνίζονταν εναντίον των αιρετικών Λατίνων και των άπιστων Τούρκων.[21]
Κατά τον M. Boucard[22] στον Ανατολικό Ορθόδοξο κόσμο η μακρά παράδοση βιβλικών μεταφράσεων που ανάγεται στον 2ον αιώνα, και η Ορθοδοξία, διευκόλυναν τη δημιουργία εθνικών αυτοκέφαλων Εκκλησιών, παράγοντας και εθνικά αλφάβητα όπως το σλαβονικό.[23] Ο ίδιος εντοπίζει ρωσική εθνική συνείδηση στον 11ο αιώνα, εκφραζόμενη σε θρησκευτικά κείμενα όπως σλαβικούς ψαλμούς και απόκρυφα κείμενα.[24]
Βλέπε επίσης[επεξεργασία]
Βιβλιογραφία[επεξεργασία]
- ↑ Tom James, Overview: The Middle Ages 1154 - 1485 / / Nationalism triumphs, BBC History, 2017
- ↑ Script error: No such module "citation/CS1".
- ↑ Philip Schwyzer, "Nationalism in the Renaissance", online δημοσίευση Ιούν. 2016, σελ. 1
- ↑ Jonathan Viger, “ L’émergence et la reproduction des nations : un essai bibliographique critique sur la réflexion théorique et l’analyse historique dans l’étude du nationalism”, Politique et Societes, Vol. 35, No 1, 2016, pp 125-144. Παράγρ. 2.
- ↑ Baycroft, T. (1999), Ανασκόπηση του Adrian Hastings, The Construction of Nationhood: Ethnicity, Religion and Nationalism. Cambridge: Cambridge University Press, 1997. 235 pp., Nations and Nationalism, 5(1), 127-52.
- ↑ [Ο Philip Schwyzer είναι καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Exeter (Βρετανία), ειδικός στην αγγλική λογοτεχνία, και κυρίως στον Σαίξπηρ και τον Edmund Spenser.]
- ↑ Philip Schwyzer (2016), σ. 2, 3, passim
- ↑ [https://www.foreignaffairs.com/reviews/capsule-review/2019-08-12/nationalism-short-history G. John Ikenberry September/October 2019, review: Nationalism: A Short History By Liah Greenfeld, Brookings Institution Press, 2019.]
- ↑ Ferran Requejo, Klaus-Jürgen Nagel, Politics of Religion and Nationalism: Federalism, Consociationalism and Seccession, Routledge, 17 Δεκ 2014, σ. 4. Βλ. και Λία Γκρήνφελντ.
- ↑ Christian Wicke, Helmut Kohl's Quest for Normality: His Representation of the German Nation and Himself, Berghahn Books, 1 Φεβ 2015, σ. 26
- ↑ [Eric Storm, "A New Dawn in Nationalism Studies? Some Fresh Incentives to Overcome Historiographical Nationalism", European History Quarterly, 2018, Vol. 48 issue: 1, pp 113-129]
- ↑ Azar Gat, Alexander Yakobson, "Nations: The Long History and Deep Roots of Political Ethnicity and Nationalism",Cambridge University Press, 2013, σ. 5
- ↑ Mabry, T. J. (2013). Book Review: The Origins of Nationalism: An Alternative History From Ancient Rome to Early Modern Germany, by C. Hirschi. Comparative Political Studies, 46(6), 757–760. https://doi.org/10.1177/0010414013479101
- ↑ Grosby, S., Leerssen, J., & Hirschi, C. (2014). Continuities and shifting paradigms: A debate on Caspar Hirschi's 'The origins of nationalism'. Studies on National Movements, 2 Σελ. 2-13: Steven Grosby, Nationality and constructivism. Σελ. 13-23: Joep Leerssen, The baton and the frame: or, tradition and recollection (κριτική στον Hirschi). Σελ. 24-35: Caspar Hirschi, "Duck or quack? On the lack of scholarly soundness and decorum in Joep Leerssen’s review (κριτική στον Leerssen). Σελ. 35-48: Joep Leerssen, Response to Caspar Hirschi.
- ↑ [ https://www.jstor.org/stable/40207028?read-now=1&seq=2#page_scan_tab_contents Weitzman, Steven. “On the Political Relevance of Antiquity: A Response to David Goodblatt's Elements of Ancient Jewish Nationalism.” Jewish Social Studies, vol. 14, no. 3, 2008, pp. 165–172. JSTOR, σ. 166.]
- ↑ Dennis P. Hupchick, The Bulgarian-Byzantine Wars for Early Medieval Balkan Hegemony: Silver-Lined Skulls and Blinded Armies, Springer, 2017, Script error: No such module "Biblio"., σ. 314.
- ↑ Michael Palairet, Macedonia: A Voyage through History, τόμ. 1, Cambridge Scholars Publishing, 2016, Script error: No such module "Biblio"., p. 245.
- ↑ [www.jstor.org/stable/3678825 Obolensky, Dimitri. “Nationalism in Eastern Europe in the Middle Ages.” Transactions of the Royal Historical Society, vol. 22, 1972, pp. 1–16. JSTOR, (σ. 14-16)]
- ↑ Xydis, Stephen G, "The Medieval Origins of Modern Greek Nationalism", Balkan Studies 9 (1968), 1-20. (σ. 12, 19)
- ↑ Ian N. Moles, "Nationalism and Byzantine Greece", Greek Roman and Byzantine Studies, Duke University, σ. 95-107, 1969 Ανασκόπηση του έργου του Α. Βακαλόπουλου, Ιστορία του Νέου Ελληνισμού, Θεσσαλονίκη, 1961
- ↑ Anthony D. Smith, The Cultural Foundations of Nations: Hierarchy, Covenant, and Republic, ohn Wiley & Sons, 30 Απρ 2008, σ. 88
- ↑ Script error: No such module "citation/CS1".
- ↑ Boucard Michel, "A critical reappraisal of the concept of the ‘Imagined Community’ and the presumed sacred languages of the medieval period", National Identities, Vol. 6, 2004 - Issue 1. Abstract
- ↑ Michel Bouchard, The Medieval Nation of Rus’: Τhe Religious Underpinnings of the Russian Nation, Ab Imperio, 3/2001, pp. 97-122. Περίληψη σε ρωσική γλώσσα
This article "Εθνικισμός στους Μεσαίους Χρόνους" is from Wikipedia. The list of its authors can be seen in its historical and/or the page Edithistory:Εθνικισμός στους Μεσαίους Χρόνους. Articles copied from Draft Namespace on Wikipedia could be seen on the Draft Namespace of Wikipedia and not main one.
