Combarbalá
Η Κομπαρμπαλά είναι η πρωτεύουσα του δήμου Κομπαρμπαλά. Βρίσκεται στην επαρχία Limarí Province, στην Περιφέρεια Κοκίμπο, σε υψόμετρο 900 m (2,952 ft). Είναι γνωστή για το τουριστικό αστρονομικό παρατηρητήριο Cruz del Sur; τα πετρόγλυφα του Rincon las Chilcas; τα χειροποίητα αντικείμενα από την μοναδική πέτρα κομπαρμπαλίτα; το κλασικό παιχνίδι μπάσκετ στα τέλη Φεβρουαρίου; την καθολικο-παγανιστική γιορτή της Παναγίας της Πέτρας, μεταξύ άλλων τουριστικών αξιοθέατων.
Προέλευση του ονόματος[επεξεργασία]
Υπάρχουν δύο υποθέσεις για την εξήγηση της ονομασίας "Κομπαρμπαλά". Και οι δύο υποθέσεις βασίζονται στην ισπανική μεταγραφή του ονόματος της περιοχής. Η πρώτη υπόθεση υποστηρίζει ότι η λέξη Κομπαρμπαλά προέρχεται από την λέξη των Κέτσουα "Cumparpayay", που σημαίνει "σπάνο με σφυρί", και χαρακτηρίζει την συνήθη εργασία για την απόκτηση μεταλλεύματων και πετρωμάτων από τα ορυχεία.[1]
Η δεύτερη υπόθεση υποστηρίζει ότι η ονομασία Κομπαρμπαλά προέρχεται από την γλώσσα Mapudungun "Co Cam Bala", όπου "Co" σημαίνει νερό, "Cam" σημαίνει μακριά και "Bala" σημαίνει πάπια. Ως εκ τούτου, το Cocambala σημαίνει κυριολεκτικά "νερό με πάπιες μακριά", ή Λίμνη της Πάπιας. Πράγματι, υπάρχει ένας τόπος γνωστός ως Λίμνη της Πάπιας πολύ κοντά στην πόλη. Αυτή η λίμνη χρησιμοποιήθηκε ως τόπος ανάπαυσης από τον στρατό των Inca κατά την προέλασή τους προς το νότο και αργότερα από τους Ισπανούς κατακτητές Diego de Almagro και Pedro de Valdivia.[εκκρεμεί παραπομπή]
Οι κάτοικοι της Κομπαρμπαλά αγαπούν να κάνουν αστεία για το όνομα της πόλης: λένε ότι ένας ιθαγενής της περιοχής, που ονομαζόταν "La", έφυγε να ταξιδέψει με τους Ισπανούς. "La" συνήθιζε να ξυρίζεται το πρόσωπό του και επέστρεψε με μια πυκνή γενειάδα, κάτι σπάνιο για τους Νοτιοαμερικανούς ιθαγενείς. Λόγω αυτού, οι άνθρωποι ονόμασαν την περιοχή ως την τοποθεσία όπου ζούσε ο "Con-Barba-La" — κυριολεκτικά με-γενειάδα-La ή ο γενειοφόρος La. Αυτή η ιστορία αφηγείται για τη διασκέδαση των παιδιών κατά τη διάρκεια της εορτής της επετείου ίδρυσης της πόλης.
Ιστορία[επεξεργασία]
Προϊσπανική[επεξεργασία]
Η γεωγραφική περιοχή όπου βρίσκεται η Κομπαρμπαλά κατοικήθηκε αρχικά από τους Μόλλε, Diaguita και Inca ανθρώπους. Οι Μόλλε ήταν οι πρώτοι κάτοικοι της περιοχής. Οι άνθρωποι Μόλλε ήταν κυνηγοί-συλλέκτες, αν και ασχολήθηκαν και με πρωτόγονες μορφές γεωργίας. Κατοίκησαν την περιοχή από το 400 π.Χ. έως το 900 μ.Χ. Η προέλευσή τους εξακολουθεί να είναι άγνωστη, αν και μερικές υποθέσεις ακολουθούν την παραδοσιακή οδό του Αμαζονίου από τη σημερινή Βολιβία στις περιοχές Ατακάμα και Κοκίμπο της Χιλής.
Οι Diaguita άνθρωποι έφτασαν στην περιοχή γύρω στο 700 μ.Χ., περίπου τριακόσια χρόνια μετά τους Μόλλε. Διέσχισαν από την Αργεντινή μέσω ενός από τα πολλά καλοκαιρινά περάσματα στην οροσειρά των Άνδεων. Άσκησαν προηγμένες μορφές γεωργίας, κεραμικής, πετρουργικής, υφαντικής και μεταλλουργίας, κυρίως βασισμένες στο χαλκό και το μπρούντζο. Έφτιαξαν επίσης μορφές που είχαν χαρακτηριστηθεί σε πέτρα και είναι γνωστές ως πετρόγλυφα. Πιστεύεται ότι αυτά τα πετρόγλυφα αντιπροσωπεύουν την κοσμολογία των ανθρώπων Diaguita.[2] Σήμερα, ένας αριθμός από αυτούς τους αρχαιολογικούς θησαυρούς μπορεί να βρεθεί στην περιοχή του Rincón las Chilcas.
Οι κατακτητές των Ίνκα έφτασαν γύρω στο 1450 μ.Χ. Πιστεύεται ότι η κατάκτηση ήταν ειρηνική και επηρέασε κυρίως πολιτιστικά ζητήματα. Επέκτειναν τους Inca roads στην περιοχή και άσκησαν προηγμένες μορφές ορυκτολογίας και γεωργίας.
Ισπανική Κατάκτηση και Αποικία[επεξεργασία]
Η αποτυχημένη αποστολή του Diego de Almagro έφτασε στην περιοχή γύρω στο 1536. Ως είναι γνωστό, επέστρεψαν γρήγορα στο Peru, με κενά χέρια. Μετά από αυτό, η αποστολή του Pedro de Valdivia έφτασε στην περιοχή γύρω στο 1541. Βρήκαν την κοιλάδα σχεδόν ακατοίκητη, διότι οι περισσότεροι αυτόχθονες ανθρώποι κρύβονταν στα βουνά. Οι ιθαγενείς ήδη φοβόντουσαν τους Ισπανούς, λόγω των πράξεων του Almagro και των ανθρώπων του. Ο πρώτος ισπανικός χρονικογράφος που καταγράψει το όνομα της κοιλάδας "Cocambala" ήταν ο Jeronimo de Vivar. Έγραψε: "Βρέχει πιο πολύ και πιο το καλοκαίρι (από το Copiapó) ... υπάρχουν καλές ποταμοί στην περιοχή". Περιέγραψε τον αριθμό των κατοίκων ως "Οχι τόσους άνθρωπους".
Πριν από την επίσημη ίδρυση της πόλης, η ζωή εκεί χαρακτηριζόταν από το ότι ήταν εξαιρετικά σκληρή. Η πρώτη απογραφή έδειξε ότι ο συνολικός πληθυσμός της περιοχής (Κομπαρμπαλά, Κογκοτί και Πάμα) ήταν 240 άνθρωποι, διανεμημένοι σε 60 οικογένειες. Οι περισσότερες από τις δραστηριότητες σχετίζονταν με τη γεωργία και τη βοσκή. Το 1757, ο συνολικός πληθυσμός ήταν περίπου 1.140 άνθρωποι. Την ίδια χρονιά, ο Επίσκοπος Μανουέλ ντε Αλντάι ίδρυσε την υποεπισκοπή στην περιοχή. Το 1774, αυτό προήχθη σε επισκοπή. Αργότερα, στις 3 Μαρτίου 1789, οι γείτονες της περιοχής ζητούν από τον Ισπανό κυβερνήτη, Ambrosio O'Higgins, να ιδρύσει μια εκκλησία στην περιοχή. Αυτό συνέβη τελικά στις 30 Νοεμβρίου 1789. Το αρχικό όνομα της πόλης ήταν "Villa de San Francisco de Borja de Combarbalá". Η ίδρυση έγινε από τον Λοχαγό Juan Ignacio Flores, υπό την εξουσία του κυβερνήτη και αργότερα αντιβασιλέα, Ambrosio O'Higgins.
Στις αρχές του 18ου αιώνα, ανακαλύφθηκαν ορυχεία χαλκού, χρυσού και αργύρου στην περιοχή. Έτσι, η Κομπαρμπαλά έγινε ένα σημαντικό κέντρο εξόρυξης. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια της μέσης δεκαετίας του 1980, η στρατιωτική δικτατορία του Augusto Pinochet αποσύνθεσε το εργοστάσιο επεξεργασίας μεταλλεύματων που λειτουργούσε στην πόλη, τερματίζοντας έτσι την εποχή του πλούτου της εξόρυξης και οδηγώντας την πόλη σε μια εποχή οικονομικής αβεβαιότητας. Τη δεκαετία του 1990, και ευχάριστα σε τεχνικές άρδευσης ξηρών περιοχών, η καλλιέργεια σταφίδας ποιότητας εξαγωγής έγινε η κύρια οικονομική δραστηριότητα, αλλά παρέχοντας μόνο σεζονιερή απασχόληση.
Γεωγραφία[επεξεργασία]
Ο δήμος της Κομπαρμπαλά βρίσκεται στην γεωγραφική περιοχή που είναι γνωστή ως διαμετασχηματισμένες κοιλάδες της κεντρικής Χιλής. Αυτές είναι κοιλάδες που εκτείνονται κάθετα από την οροσειρά των Άνδεων στην παραθαλάσσια οροσειρά. Η πόλη βρίσκεται ακριβώς δίπλα στον Combarbalá River, και η κοιλάδα βρίσκεται μεταξύ της κοιλάδας Cogotí River στα βόρεια και της κοιλάδας Valle Hermoso (Όμορφη Κοιλάδα) στα νότια. Αυτές οι τρεις είναι οι κύριες διαμετασχηματισμένες κοιλάδες που βρίσκονται στον δήμο.
Κάποια σημαντικά υψώματα που βρίσκονται στο δήμο της Κομπαρμπαλά είναι:
- Λόφος Παμπεγιόν: Script error: No such module "convert". AMSL.
- Λόφος Τσαγκουαρέτσε: Script error: No such module "convert". AMSL.
- Λόφος Ραμαντίγια: Script error: No such module "convert". AMSL.
- Λόφος Μοβίλο: Script error: No such module "convert". AMSL.
Δημογραφικά[επεξεργασία]
Σύμφωνα με την απογραφή του 2002 του Εθνικού Ινστιτούτου Στατιστικής της Χιλής, η Κομπαρμπαλά καλύπτει έκταση Script error: No such module "convert". και έχει 13.483 κατοίκους (6.695 άνδρες και 6.788 γυναίκες). Από αυτούς, 5.494 (40,7%) ζούν σε αστικές περιοχές και 7.989 (59,3%) σε αγροτικές περιοχές. Ο πληθυσμός μειώθηκε κατά 6,3% (899 άτομα) μεταξύ των απογραφών του 1992 και του 2002.[3]
Διοίκηση[επεξεργασία]
Ως δήμος, η Κομπαρμπαλά είναι τριτοβάθμια διοικητική διαίρεση της Χιλής που διοικείται από ένα δημοτικό συμβούλιο, το οποίο προεδρεύει ένας alcalde που εκλέγεται άμεσα κάθε τέσσερα χρόνια. Ο δήμαρχος για την περίοδο 2008-2012 είναι ο Solercio Rojas Aguirre (PRI). Το συμβούλιο έχει τα εξής μέλη:[4]
- Miguel Oñate Collado (RN)
- Gustavo Hernández V. (PPD)
- Claudio Bravo Gallardo (PS)
- Bernardita Cortés Gómez (PDC)
- Miguel Viera Flores (PRI)
- Hugo Galleguillos Cortés (Ind.)
Μέσα στις εκλογικές διαιρέσεις της Χιλής, η Κομπαρμπαλά εκπροσωπείται στη Βουλή των Αντιπροσώπων από την κυρία Adriana Muñoz (PDC) και τον κύριο Luis Lemus (Ind.) ως μέρος της 9ης εκλογικής περιφέρειας, (μαζί με Punitaqui, Monte Patria, Illapel, Salamanca, Los Vilos, Canela). Ο δήμος εκπροσωπείται στη Γερουσία από την Evelyn Matthei Fornet (UDI) και τον Jorge Pizarro Soto (PDC) ως μέρος της 4ης γερουσιακής περιφέρειας (Περιφέρεια Κοκίμπο). Τον Ιανουάριο του 2011, η Evelyn Matthei εγκατέλειψε την εκλεγμένη θέση της γερουσιαστή και αντικαταστάθηκε από τον Gonzalo Uriarte.
Κλίμα[επεξεργασία]
Το κλίμα της Κομπαρμπαλά είναι ημιάνυδρο, με σχετική υγρασία περίπου 50%. Οι θερμοκρασίες το καλοκαίρι κυμαίνονται από Script error: No such module "convert". με πολύ πιο δροσερές νύχτες τυπικές των ερημικών κλιμάτων. Οι θερμοκρασίες το χειμώνα είναι γενικά πάνω από το σημείο πήξης, με ελάχιστη περίπου Script error: No such module "convert".. Το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου είναι διάφανο και ηλιόλουστο. Η ετήσια βροχόπτωση είναι περίπου 200 mm, αλλά μακροχρόνιες περιόδοι ξηρασίας και βαριές βροχές δεν είναι σπάνιες στην περιοχή.
Η βλάστηση που βρίσκεται στο δήμο είναι τυπική του κλίματος της περιοχής, προσαρμοσμένη στην ξηρασία και τη χαμηλή σχετική υγρασία του κλίματος. Προεξέχοντα είδη στην περισσότερη περιοχή είναι διάφορα είδη κάκτων, αγριοπρίναρα και δέντρα χαρουπιάς. Ωστόσο, στις κοιλάδες, κοντά στους ποταμούς, είναι δυνατό να βρεθούν πιο υγροβιότικα είδη, όπως Eucalyptus και Weeping Willows.
Οι ποταμοί στην περιοχή τροφοδοτούνται από δύο κύριες πηγές: βροχή και τήξη χιονιού. Λόγω αυτού, τα επίπεδά τους αυξάνονται τουλάχιστον δύο φορές το χρόνο: το χειμώνα λόγω των βροχών και το καλοκαίρι λόγω της τήξης του χιονιού. Σε μια κανονική χρονιά, οι βροχές μπορεί να φτάσουν τα 200 mm. Αλλά περιόδοι ξηρασίας ή βαριές βροχές δεν είναι ασυνήθιστες.
Υπάρχουν ένας αριθμός μικρών ποταμών που κατέρχονται από την οροσειρά των Άνδεων, οι οποίοι εκχέουν τα νερά τους στους τρεις κύριους ποταμούς στο δήμο: Κομπαρμπαλά, Cogotí και Πάμα. Όλοι αυτοί καταλήγουν στο φράγμα Κογκοτί, το οποίο έχει χωρητικότητα 150 εκατομμυρίων κυβικών μέτρων (~39 δισεκατομμύρια γαλόνια). Από εκεί, ρέει στον Guatulame River και στη συνέχεια στο φράγμα Λα Παλόμα στο δήμο του Monte Patria.
Οικονομικές δραστηριότητες[επεξεργασία]
Για σχεδόν δύο αιώνες, η κύρια οικονομική δραστηριότητα της Κομπαρμπαλά ήταν η εξόρυξη χαλκού, χρυσού και αργύρου. Ωστόσο, λόγω της παρακμής των μικρών ορυκτολογικών επιχειρήσεων, αυτές οι δραστηριότητες έχουν μειωθεί σημαντικά. Εκτός από την εξόρυξη, άλλες δραστηριότητες όπως η γεωργία, η βοσκή αιγών και η χειροτεχνία με την πέτρα κομπαρμπαλίτα έχουν γίνει σημαντικές παραγωγικές δραστηριότητες. Υπάρχει ένας αριθμός τεχνιτών στην περιοχή που εργάζονται με την πέτρα και παράγουν μια ποικιλία διακοσμητικών και χρηστικών αντικειμένων. Το τυρί από γάλα αιγών είναι επίσης ένα φημισμένο προϊόν της ζώνης, και η παραγωγή σταφίδας ποιότητας εξαγωγής έχει γίνει η κύρια γεωργική δραστηριότητα, με το μόνο πρόβλημα ότι παράγει σεζονιερή απασχόληση.
Η Κομπαρμπαλά εξυπηρετείται από το αεροδρόμιο La Pelicana, μια πίστα προσγείωσης Script error: No such module "convert". βόρεια.
Τουρισμός[επεξεργασία]
Υπάρχουν διάφορα τουριστικά αξιοθέατα στην περιοχή. Τα κύρια είναι:
Τουριστικό Αστρονομικό Παρατηρητήριο Νότιας Σταυρού
Το τουριστικό αστρονομικό παρατηρητήριο είναι ανοιχτό στο κοινό. Διαθέτει τέσσερις κύριους θόλους, καθένας εξοπλισμένος με ένα ισχυρό τηλεσκόπιο. Διοργανώνονται περιηγήσεις που οδηγούν τον τουρίστα μέσα από την αστρονομία στη Χιλή, τις αρχαίες αστρονομικές πεποιθήσεις άλλων πολιτισμών και μια παρατήρηση πλανητών και αστέρων μέσω κάποιου από τα τέσσερα κύρια τηλεσκόπια.
Οι θρησκευτικές εορτές στη Λα Ίσλα
Κάθε πρώτη Κυριακή του Μαΐου, οι Καθολικοί συμμετέχουν στον παραδοσιακό θρησκευτικό εορτασμό της Παναγίας της Πέτρας, στο χωριό Λα Ίσλα, 22 χιλιόμετρα μακριά από την πόλη της Κομπαρμπαλά. Χιλιάδες προσκυνητές δείχνουν την ευλάβειά τους ανεβαίνοντας τον λόφο όπου βρίσκεται η πετράδα παναγία. Διάφορα ενδιαφέροντα στοιχεία του μιξ Ίνκας-Καθολικού παρελθόντος είναι παρόντα σ' αυτή την εορτή, όπως και σε άλλες στο βόρειο τμήμα της Χιλής. Μεταξύ αυτών είναι η πληρωμή των "mandas", που είναι συμφωνίες μεταξύ της παναγίας και του προσκυνητή, όπου η παναγία εκπληρώνει κάποια ευχή, και ο προσκυνητής πληρώνει με φυσικές, συνήθως οδυνηρές, πράξεις (π.χ. ανέβασμα στον λόφο γονατιστός). Ένα ενδιαφέρον χαρακτηριστικό της εορτής είναι οι "θρησκευτικοί χοροί", οι οποίοι είναι προέλευσης Ίνκας, αλλά σήμερα αντιπροσωπεύουν το μίγμα μεταξύ ιθαγενών και καθολικών πεποιθήσεων. Σε αυτούς τους χορούς, ομάδες ανδρών, γυναικών και παιδιών χορεύουν σε κολόνες, ντυμένα με μη παραδοσιακά κοστούμια (π.χ. τσιγγάνοι, ερυθροδέρματοι), ενώ ακολουθούνται από μια μπάντα που αποτελείται από διάφορα είδη τυμπάνων και κάποιες φορές διαφορετικά είδη φλάουτων.
Πετρόγλυφα
Τα πετρόγλυφα ήταν πανταχού παρόντα στην περιοχή και παραμένουν μέρος της κληρονομιάς των Diaguita. Δυστυχώς, οι περισσότεροι κλάπηκαν από ασυνείδητους "ιδιωτικούς συλλέκτες". Σήμερα, παρά την έλλειψη μιας καθορισμένης πολιτικής προστασίας, μπορούν να βρεθούν κυρίως στις περιοχές του Rincón Las Chilcas, του Ramadilla και του Pama. Οι κύριες κινήσεις σε αυτούς τους χαραγμένους πετρώνες είναι η κοσμολογία των ανθρώπων Diaguita και οι θρησκευτικές τους τελετές.
Ελ Κλάσικο
Τον Φεβρουάριο, η Κομπαρμπαλά ζει ένα μοναδικό γεγονός: το Ελ Κλάσικο. Δύο από τα αθλητικά, πολιτιστικά και κοινωνικά σωματεία της πόλης, "Los Loros" και "Union Juvenil", διεκδικούν τον τίτλο του πρωταθλήματος της πόλης. Αν και δεν υπάρχει τρόπαιο ή χρηματικό έπαθλο, κατά τη διάρκεια όλου του καλοκαιριού, οι άνθρωποι της Κομπαρμπαλά και οι επισκέπτες χωρίζονται, ανήκοντας σε ένα από τα δύο σωματεία. Αν και η συμμετοχή στο σωματείο καθορίζεται από την οικογένεια και την κληρονομιά, συχνά νέοι άνθρωποι αμφισβητούν την προσχώρηση των γονέων τους και αλλάζουν σωματείο. Στα τέλη του Φεβρουαρίου, τα δύο σωματεία αντιμετωπίζονται σε αθλητικές και πολιτιστικές δραστηριότητες που καθορίζουν τη νίκη του ένα σωματείου. Αυτό καθορίζεται μετά από έναν συναρπαστικό αγώνα μπάσκετ που συνήθως ξεκινά μετά από μια θεατρική παράσταση και μια εμφάνιση τσιρλίντερ από κάθε σωματείο. Δεν είναι ασυνήθιστο να ξεκινά ο αγώνας στην 1:00 π.μ. και να τελειώσει περίπου στις 4:00 π.μ. Μετά τον αγώνα, και οι νικητές και οι ηττημένοι γιορτάζουν μέχρι την αυγή στα αντίστοιχα συνεδριακά κτήρια τους. Λόγω αυτού, είναι επίσης γνωστό ως "Η Νύχτα που η Κομπαρμπαλά δεν κοιμάται". Συνήθως το σκορ διαφοροποιείται μόνο με λίγα πόντους.
Άλλα τουριστικά αξιοθέατα
- Πετρωμένο δάσος, στο El Algarrobal, 3 km. από την πόλη.
- Ποδηλασία στο οροπέδιο, στο Chineo και Fragüita, 11 km. εσωτερικά της πόλης.
- Εκκλησία του Αγίου Φραγκίσκου ντε Μπόρχα ντε Κομπαρμπαλά, χτισμένη το 1754. Ιστορικό μνημείο και τουριστικό αξιοθέατο στο κέντρο της πόλης.
Αξιοσημείωτα πρόσωπα[επεξεργασία]
- Ignacio Silva Ureta (1837–1924), πολιτικός
