Κομμουνιστική επαναθεμελίωση

Η κομμουνιστική επαναθεμελίωση αποτελεί ένα από τα θεμέλια της αντίληψης ορισμένων δυνάμεων του κομμουνιστικού κινήματος (βλ. ΝΑΡ), αλλά και πολλών μαρξιστών διανοητών, τόσο στην Ελλάδα όσο και σε άλλες χώρες.^[1] Σύμφωνα με τους υποστηρικτές αυτής της αντίληψης, η εξέλιξη των καθεστώτων του λεγόμενου "υπαρκτού σοσιαλισμού", ήρθε σταδιακά σε αντίθεση με τον σοσιαλισμό. Τα καθεστώτα αυτά παρέμειναν ταξικά και μετά την εκδίωξη/ανατροπή της αστικής τάξης, αφού αναδείχθηκε σε νέα κυρίαρχη/άρχουσα τάξη, η κομματική/κρατική γραφειοκρατία. Παρ´όλες τις κατακτήσεις της, η εργατική τάξη παρέμεινε καταπιεζόμενη και κυριαρχούμενη από την κομματική/κρατική γραφειοκρατία. Η κατάρρευση των καθεστώτων αυτών την τριετία 1989-1991, οδήγησε στην καπιταλιστική παλινόρθωση σε αυτές τις χώρες.

Ο σταδιακός εκφυλισμός του "υπαρκτού σοσιαλισμού" σε ταξική/εκμεταλλευτική κατεύθυνση, σε συνδυασμό με τον εκφυλισμό και την ταξική ενσωμάτωση ενός μεγάλου τμήματος της Αριστεράς στις χώρες του ανεπτυγμένου καπιταλισμού, καθιστά αναγκαία, σύμφωνα με τους υποστηρικτές τις αντίληψης αυτής, την διαδικασία ανασυγκρότησης του κομμουνιστικού κινήματος.

Κύρια Χαρακτηριστικά[επεξεργασία]

Το κύριο στοιχείο της κομμουνιστικής επαναθεμελίωσης είναι, πως αντιλαμβάνεται τον εκφυλισμό και την εκμεταλλευτική/ταξική μετάλλαξη των χωρών του "υπαρκτού σοσιαλισμού" ως μια μακρόσυρτη διαδικασία με διάφορες καμπές η οποία ξεκίνησε από τα πρώτα κιόλας χρόνια μετά τη νίκη της Οκτωβριανής Επανάστασης στην ΕΣΣΔ. Αποτέλεσμα βασικό όλης αυτής της εξέλιξης, ήταν η σταδιακή ήττα της εργατικής τάξης από την ανερχόμενη κρατική/κομματική γραφειοκρατία, στο επίπεδο του ποιος κατέχει την εξουσία.

Οι αιτίες της σταδιακής γραφειοκρατικοποίησης του καθεστώτος των μπολσεβίκων, μπορούν να χωριστούν σε δύο κατηγορίες: Η πρώτη κατηγορία αφορά τις αντικειμενικές αιτίες. Τέτοιες ήταν, ο εμφύλιος πόλεμος και η ξένη επέμβαση που κατέστρεψαν την ήδη προβληματική οικονομία της τσαρικής Ρωσίας, η ιμπεριαλιστική περικύκλωση, η έλλειψη αστικοδημοκρατικών παραδόσεων κλπ.

Η δεύτερη κατηγορία αφορά τις υποκειμενικές αιτίες: Εδώ εντοπίζεται η λαθεμένη αντίληψη των μπολσεβίκων για τη σχέση κόμματος/κράτους, η καταστολή της αντίθετης άποψης, ο μονοκομματισμός, ο οικονομισμός κλπ.^[2]^[3]

Πολιτική[επεξεργασία]

Οι προβληματικές πλευρές που εντοπίζονται στη θεωρία και την πολιτική συμπυκνώνονται στα εξής: α. Στη σχέση κόμματος/μετώπου/τάξης. Στις χώρες του λεγόμενου "υπαρκτού σοσιαλισμού" απαγορεύτηκε η δυνατότητα ελεύθερης διαπάλης των ιδεών προς όφελος του μονοκομματισμού, όπου το μοναδικό κόμμα που είχε συνταγματικό δικαίωμα λήψης των αποφάσεων ή/και ύπαρξης ήταν το κομμουνιστικό. β. Στην ταύτιση κόμματος/κράτους. Το κομμουνιστικό κόμμα αυθαίρετα αυτοχρίστηκε ως το μοναδικό κόμμα που είχε δικαίωμα στη συγκρότηση και διεύθυνση του κράτους, σε βάρος της εξουσίας των εργατικών συμβουλίων (σοβιέτ) και της συνακόλουθης ελεύθερης διαπάλης των ιδεών εντός των εργατικών συμβουλίων και ευρύτερα στην κοινωνία.

Οικονομία[επεξεργασία]

Στο επίπεδο της οικονομίας εντοπίζονται οι εξής αιτίες που συνέβαλαν στον γραφειοκρατικό εκφυλισμό των χωρών του ανατολικού μπλοκ: Ο κεντρικός σχεδιασμός της οικονομίας δεν ήταν αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης των εργατικών συμβουλίων με τους κεντρικούς θεσμούς της εργατικής δημοκρατίας/εξουσίας, αλλά ήταν αποτέλεσμα αποφάσεων παρμένων στα ανώτατα ηγετικά κλιμάκια του μοναδικού κυβερνώντος κόμματος του κομμουνιστικού. Χωρίς καμία ουσιαστική συμμετοχή της εργατικής τάξης και του λαού.

Ο νόμος της αξίας (βασικός νόμος ύπαρξης και λειτουργίας του καπιταλισμού) ουδέποτε εξαφανίστηκε, αντιθέτως σταδιακά επανεγκαθιδρύθηκε ως ένας εκ των βασικών νόμων λειτουργίας των οικονομιών των χωρών του λεγόμενου "υπαρκτού σοσιαλισμού". Με αποτέλεσμα την σταδιακή αύξηση της ψαλίδας των μισθών, την ιδιοποίηση ενός μεγάλου μέρους από την παραγόμενη υπεραξία εκ μέρους της κρατικής/κομματικής άρχουσας τάξης κλπ.^[4]

Κράτος[επεξεργασία]

Σύμφωνα με τον μαρξισμό, ο σταδιακός μαρασμός και η ουσιαστική εξαφάνιση του κράτους, των κοινωνικών τάξεων και των ταξικών διακρίσεων σηματοδοτεί την ηγεμονία των κομμουνιστικών σχέσεων μέσα στην κοινωνία και την οικονομία. Για να ηγεμονεύσουν σε παγκόσμιο επίπεδο οι κομμουνιστικές σχέσεις τόσο στην οικονομία όσο και ευρύτερα στην κοινωνία, απαιτείται η νίκη των αντικαπιταλιστικών επαναστάσεων σε ορισμένες ανεπτυγμένες καπιταλιστικά χώρες. Τούτο δεν σημαίνει πως δεν μπορούν να γίνουν επαναστάσεις -και μάλιστα νικηφόρες- στις χώρες της καπιταλιστικής περιφέρειας. Όμως η σταδιακή ηγεμονία των κομμουνιστικών σχέσεων έναντι των καπιταλιστικών μέσα στην κοινωνία, προϋποθέτει τη νίκη των αντικαπιταλιστικών επαναστάσεων σε ορισμένες ανεπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες.

Σε αντίθεση με τα προηγούμενα, στις χώρες του ανατολικού μπλοκ (ή του "υπαρκτού σοσιαλισμού"), το κράτος αντί σταδιακά να "μαραζώνει" στην κατεύθυνση της κοινωνίας των ελεύθερα συνεταιρισμένων παραγωγών (κομμουνισμός), γιγαντώνονταν ολοένα και περισσότερο, μαζί με τις ταξικές ανισότητες. Μέσα από τους κόλπους των κυβερνώντων κομμουνιστικών κομμάτων αναδείχθηκε σταδιακά η νέα άρχουσα τάξη: Η κρατική/κομματική γραφειοκρατία.^[5] Ο μονοκομματισμός, η καταστολή κάθε αντίθετης άποψης εντός και εκτός των κομμουνιστικών κομμάτων, η κατάργηση της αυτοτέλειας ανάμεσα στους εργατικούς/λαϊκούς θεσμούς και στο κομμουνιστικό κόμμα, ήταν βασικές αιτίες που βοήθησαν στην παγίωση της εξουσίας της κομματικής/κρατικής γραφειοκρατίας.^[4]

Θεωρία[επεξεργασία]

Σύμφωνα με τους υποστηρικτές της αναγκαιότητας της κομμουνιστικής επαναθεμελίωσης, είναι μεγάλο λάθος να μηδενιστεί -στο όνομα της κατάρρευσης αυτών των καθεστώτων- η τιτάνια προσπάθεια εκατομμυρίων ανθρώπων στον 20ο αιώνα στο να αποτινάξουν τα δεσμά της εκμετάλλευσης. Όσον αφορά την θεωρία, υπάρχει επιστημονικό κεκτημένο στον Μαρξισμό που πάνω του μπορεί να στηριχθεί η κομμουνιστική επαναθεμελίωση, τόσο προγραμματικά όσο και στη μορφή του κομμουνιστικού κινήματος.

Η διαλεκτική, η ανάλυση των τρόπων παραγωγής και ειδικότερα του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής, η ανάλυση των τάξεων (ιστορικός υλισμός) είναι μερικά από τα πιο σοβαρά τμήματα του επιστημονικού κεκτημένου του Μαρξισμού που αποτελούν βάση για την κομμουνιστική επαναθεμελίωση. Η έννοια της αλλοτρίωσης που θεμελιώθηκε από τον Μαρξ και τον Ένγκελς αποτελεί πεδίο περαιτέρω ανάπτυξης της κριτικής όχι μόνο της καπιταλιστικής κοινωνίας, αλλά και κάθε ταξικής κοινωνίας. Η συμβολή της στην διαδικασία απελευθέρωσης του ανθρώπου από κάθε ταξική διάκριση και εκμετάλλευση, κρίνεται ως πολύ σημαντική.^[6]

Η διαλεκτική σχέση ενότητας και αντιπαράθεσης ανάμεσα στο άτομο και την κοινωνία, σε συνδυασμό με τις τάσεις χειραφέτησης ή/και υποταγής των ατόμων απέναντι σε αυτήν, διαμορφώνουν εντός της ανθρώπινης ψυχοσύνθεσης, τη βάση τόσο για την διαιώνιση ενός κοινωνικού συστήματος όσο και για την υπέρβαση/ανατροπή του. Η κοινωνική διαδικασία βάσει της οποίας ηγεμονεύουν είτε οι τάσεις υποταγής, είτε οι τάσεις χειραφέτησης των καταπιεσμένων έναντι της καπιταλιστικής κοινωνίας, αποτελεί ένα εκ των βασικών πεδίων μελέτης και δράσης για την κομμουνιστική επαναθεμελίωση.^[7]^[8]^[9]